Chuyện về Già làng buôn căn cứ Cách mạng
Mỗi năm tháng ba về, những người đã từng tham gia chiến dịch xuân 1975 giải phóng Buôn Ma Thuột và tỉnh Đăk Lăk (10/3/1975) lại ngồi ôn những kỷ niệm của một thời đạn bom. Và Già làng Y Wăn Niê ở Buôn Ngô A (Hòa Phong, Krông Bông) là một trong những nhân chứng sống được nhiều cán bộ lãnh đạo của Tỉnh và Huyện nhắc đến, cũng như ghé thăm mỗi khi có dịp về buôn.
Năm 19 tuổi, Già làng Y Wăn Niê (tên thường gọi Ama Săng) sinh năm 1950, dân tộc MNông ở buôn Ngô A làm giao liên xã Ea Drui - H9 – Đăk Lăk (nay là Hòa Phong và Cư Pui), một công việc thường xuyên đi về như “con thoi” và cái chết cũng luôn cận kề nếu để xảy ra sơ sót nhỏ. Ông Y Wăn kể lại: Giao liên là một công việc rất quan trọng, ông thường xuyên tiếp nhận và chuyển giao công văn từ Huyện đến các đầu mối ở các trạm Giao liên của tỉnh và làm nhiệm vụ dẫn đường đưa đón cán bộ lãnh đạo các cấp đi công tác. Để bảo đảm tính bí mật và an toàn tuyệt đối, tổ giao liên xã Ea Drui của ông thường có 3 người, khi làm nhiệm vụ mỗi người phải đi cách xa 10 mét, người thứ nhất và người thứ hai có trách nhiệm quan sát phía trước và hai bên đường nếu địch phát hiện thì hai người đi trước phải dùng chiến thuật “nghi binh” đánh lạc hướng, để người thứ ba mang tài liệu hoặc bảo vệ cán bộ rồi tìm đường khác đi.
Ông Y Wan Niê
Có những kỷ niệm đã qua nửa thế kỷ, mà trong tâm trí của ông vẫn còn nhớ rõ từng chi tiết. Vào ngày 05 tháng 3 năm 1970, trên đường vận chuyển tài liệu về trạm Giao liên T45 của Tỉnh, khi đến ngã ba buôn Bhung, Blăk (nay thuộc xã Cư Pui), nghe tiếng của một số tên địch đang phục kích hút thuốc, nói chuyện. Hai người đi trước ra ám hiệu để ông Y Wăn là nguời đang mang công văn, tài liệu mở đường khác đi, cũng với cách đánh nghi binh quen thuộc, sau khi cất giấu tài liệu xong, bản thân ông Y Wăn bọc hậu về phía sau lưng địch nhắm bắn thẳng tiêu diệt 2 tên tại chỗ, mặc dù sau đó địch đổ bộ máy bay trực thăng để tải thương và phía địch dùng nhiều hỏa lực bắn vào tổ giao liên, nhưng tổ giao liên của ông hoàn toàn vô sự… Hoặc có lần đưa đoàn cán bộ lãnh đạo chủ chốt của H9 (Krông Bông ngày nay) đi họp tại H10 (Lăk ngày nay), phát hiện địch tổ chức mai phục ở khu vực Thôn 1 (Hòa Lễ) trên Tỉnh lộ 12 ngày nay, các ông trong tổ giao liên chia nhau mở đường xuyên qua những cánh rừng trong dãy Cư Yang Sin đưa đón đoàn cán bộ “đi đến nơi, về đến chốn” an toàn tuyệt đối.
Đặc biệt, trước tháng 10 năm 1971, diễn ra Đại hội Đảng bộ tỉnh Đăk Lăk lần thứ V tại buôn Ngô, ông được phân công làm nhiệm vụ dẫn đường đoàn dân công gần trăm người vận chuyển lương thực, thực phẩm lên núi Cư Yang Lơ làm công tác hậu cần phục vụ Đại hội, để tránh máy bay địch phát hiện, đoàn dân công đi rất khẩn trương, có ngày cả đoàn chỉ ngủ được hai, ba tiếng đồng hồ, tuy gian khổ, vất vả nhưng ai nấy đều vui vẻ, phấn khởi vì hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Trong chiến dịch xuân 1975, ông Y Wăn sau khi được cử đi học trường A91, đã chuyển về C32 Huyện đội H9, với cấp hàm Đại úy, đơn vị ông được điều động tham gia giải phóng ở các xã phía Bắc tỉnh, đúng 8 giờ 30 phút ngày 11/3/1975, đơn vị ông bao vây chặt đồn buôn Blach (H5) kêu gọi địch đầu hàng, địch khiếp sợ trước sức tấn công như vũ bão của ta ở Buôn Ma Thuột, nên đã buông súng đầu hàng vô điều kiện, ta tiếp quản đồn Blach mà không mất một viên đạn.
Đối với già làng Y Wăn Niê, mọi người trân trọng quý nhất đó là nghĩa tình đồng đội, trong những năm kháng chiến mỗi khi chứng kiến đồng đội hy sinh ông đều chôn cất cẩn thận, chính vì thế mà sau ngày giải phóng đến nay, ông đã trực tiếp làm “giao liên” dẫn các đoàn đến địa điểm mà bản thân ông đã chôn cất đồng đội, quy tập được 18 mộ liệt sỹ về Nghĩa trang. Cụ thể: quy tập được 4/ 5 mộ, ở đồn Dân Vệ (khu vực địch đóng quân ở buôn Ngô, buôn Đăk tuôr) trong đó có Đồng chí Liên (nữ) quê Phú Yên chức vụ Đại đội trưởng, đồng chí Chạy quê Bình Định. Quy tập khu vực Hố Kè 8 mộ ( trong đó có 4 liệt sỹ nữ quê Thái Bình), quy tập 6 mộ ở khu vực gần thác Buôn Ngô…
Điều khiến ông day rứt trong lòng suốt mấy chục năm qua, là còn một trong số 5 ngôi mộ liệt sỹ do ông chôn cất ở khu vực đồn Dân Vệ, nhiều lần ông cất công tìm kiếm nhưng mãi đến nay vẫn chưa tìm thấy. Gần đây, vào ngày 02/3/2021, ông cùng đội K51 của tỉnh lại một lần nữa tiếp tục đi tìm, tuy nhiên thời gian qua quá lâu dấu vết không còn, mọi người đành ra về trong sự thất vọng, ông Y Wăn buồn rầu kể lại.
Từ năm 1990, trở về với cuộc sống đời thường, ông tích cực khai hoang vỡ hóa được 6 ha đất, sau khi chia cho con cái làm ăn, vợ chồng ông còn 1 ha cà phê, 1 ha sắn và 6.000 m2 ruộng nước. Từ năm 2013 đến nay ông được buôn làng tôn vinh làm Già làng buôn Ngô A, tuy lớn tuổi nhưng với phẩm chất của người cách mạng, ông thường xuyên vận động bà con trong buôn chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, không tin không nghe theo lời xúi giục của kẻ xấu, bảo vệ các phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc, bản thân ông luôn gương mẫu trong mọi công việc để cho con cháu học tập noi theo./.
Mai Viết Tăng
